Piersi w ciąży i w okresie karmienia. Co warto wiedzieć?

Już na początku ciąży możesz zaobserwować, że Twoje piersi stają się pełniejsze. Niektóre kobiety odczuwają również większą tkliwość w tej okolicy. A może właśnie to był dla Ciebie pierwszy sygnał, po którym dowiedziałaś się, że jesteś w ciąży?

Jak zmieniają się piersi kobiety w ciąży?

W ciąży można zaobserwować następujące zmiany w obrębie piersi:

• Gruczoł piersiowy staje się bardziej ukrwiony, co powoduje, że przez skórę widać większe unaczynienie.
• Brodawki powiększają się i ciemnieją. Gruczoły na otoczce brodawki natłuszczają i chronią brodawkę.
• Rozwijają się pęcherzyki i przewody mleczne, a około 16. tygodnia ciąży zaczyna się produkcja mleka

Jak przygotować się do karmienia piersią?

Jedyną skuteczną metodą zmniejszającą ryzyko bolesności i uszkodzeń brodawek jest prawidłowe przystawianie noworodka do piersi. Nie ma potrzeby przygotowywania brodawek do karmienia w ciąży. Techniki hartowania brodawek już dawno nie są praktykowane, ponieważ nie przynoszą żadnych korzyści. Znacznie lepiej sięgnąć po rzetelną wiedzę na temat karmienia piersią.

Kontakt skóra do skóry

Pierwsze przystawienie dziecka do piersi może mieć miejsce już na sali porodowej. Po narodzinach dziecka rozpoczynamy tzw. kontakt skóra do skóry.

Metoda skin to skin – jakie ma zalety?

Skin to skin, czyli kontakt skóra do skóry, to metoda budowania więzi między matką a noworodkiem. Ma wiele zalet, nie tylko w kontekście karmienia piersią. Oto korzyści, jakie niesie skin to skin:

• Ułatwia maluszkowi adaptację do środowiska poza brzuchem mamy.
• Wzmacnia i stabilizuje reakcję sercowo-oddechową dziecka.
• Chroni przed utratą ciepła, pomagając w utrzymaniu optymalnej temperatury ciała.
• Wzmacnia więzi między rodzicem a noworodkiem oraz wpływa na właściwą interakcję.
• Zmniejsza stres mamy i dziecka.
• Przyspiesza obkurczanie macicy oraz poród łożyska.
• Moduluje rytm snu i czuwania dziecka.
• Noworodek jest kolonizowany bezpieczną dla niego florą bakteryjną mamy.
• Ułatwia szybkie nabycie umiejętności ssania piersi oraz pobudza laktację.

Pełzanie noworodka do piersi, czyli breast crawl – czym jest?

Pełzanie noworodka polega na tym, że dziecko położone na brzuchu mamy przemieszcza się w kierunku piersi, aż uda mu się do niej przyssać. To wrodzona umiejętność, której nie powinny zakłócać czynniki zewnętrzne.

Zazwyczaj tzw. breast crawl trwa około godziny, podczas której noworodek podąża za zapachem wydzielanym przez gruczoły Montgomery’ego oraz za biciem serca mamy. Gruczoły Montgomery’ego to te wypustki na otoczce brodawki.

Co zrobić, gdy ktoś przeszkodzi podczas karmienia?

Przede wszystkim: nie martwić się! Jeśli kontakt skóra do skóry zostanie zakłócony ze względu na konieczne procedury medyczne, może być potrzebna Twoja pomoc, aby dostawić maluszka. Czasem tak musi być. Personel stara się nie zaburzać kontaktu skóra do skóry, jeśli jest taka możliwość.

Pierwsze karmienie noworodka – kiedy i jak często?

Pierwsze przystawienie noworodka do piersi powinno mieć miejsce, gdy dziecko jest aktywne i szuka piersi, zazwyczaj w pierwszej godzinie po porodzie. Standardowo aktywność dziecka po 2 godzinach trochę słabnie, a rytm karmień może być rzadki. Następnie, w drugim dniu karmienia, są one już częstsze – zwykle 8–12 karmień na dobę.

Co się dzieje, gdy nie można przystawić dziecka do piersi?

Jeśli przystawienie noworodka do piersi w nie będzie możliwe, możesz rozpocząć inicjację laktacji z pomocą laktatora. Laktatory w szpitalu mają specjalne tryby, które Cię wspomogą. Naśladują naturalny rytm ssania i przerwy w ssaniu noworodka w pierwszych dniach laktacji.
Jeśli laktator nie jest dostępny, użyj swojego sprzętu.

Czy karmić noworodka na życzenie?

Tak, noworodek powinien być karmiony na życzenie. Jak je rozpoznać? Oto oznaki, że maleństwo jest głodne i czas przystawić je do piersi:

• otwieranie oczu, wzmożone ruchy oczu
• otwieranie buzi, wysuwanie języka
• szukanie piersi, ruchy główką
• kwilenie
• ssanie rączek, paluszków, pieluszki tetrowej
• płacz i odchylanie główki do tyłu (późne oznaki głodu).

Karmiąc piersią, dbaj o dziecko i o siebie

Staraj się reagować już przy pierwszych oznakach głodu malucha. Standardowo karmień na dobę będzie między 8 a 12, ale niektóre dzieci będą potrzebowały ich więcej. Należy karmić również w nocy. Dobrze, jeśli przynajmniej 1–2 karmienia wypadają na czas ciszy nocnej.

Nie bój się przystawiać dziecka do piersi, gdy Ty tego potrzebujesz i czujesz, że pierś wymaga odbarczenia.

Siara – pierwsze mleko. Czym jest i czy dziecko może ją pić?

Pierwsze mleko, czyli siara, jest zwykle gęsta i intensywnie żółta, bywa, że ma nieprzyjemny zapach. Jest bogata odżywczo i dostarcza ogromne ilości przeciwciał. Jeśli to tylko możliwe, warto podać noworodkowi siarę. Choć jest jej zazwyczaj niewiele, to nie ma obaw – pojemność żołądka noworodka w pierwszej dobie to około 5–7 ml.

Czy jest nawał pokarmu i co z tym zrobić?

Nawał to stan w czasie laktacji, który objawia się gwałtownym wzrostem produkcji pokarmu i jest efektem prawidłowej gry hormonalnej. Występuje między 2. a 4. dobą po porodzie, czasem opóźniony do 5.–6. doby. Mleko przepełnia przewody mleczne, a napływ krwi i limfy zwiększa się, co może powodować dyskomfort.

Objawy nawału pokarmu:

• Skóra mocno się napina.
• Dotyczy obu piersi.
• Piersi nie są zaczerwienione.
• Nie występuje gorączka.
• Pokarm płynie z piersi.

Jak zadbać o siebie podczas nawału pokarmu?

Połóg to wymagający czas w życiu mamy, dlatego nie bój się prosić o pomoc. Kluczowe w tym okresie jest zadbanie o prawidłowe przystawienie do piersi. Dostawiaj maluszka do piersi tak często, jak potrzebujecie. Jeśli to nie wystarczy, można odciągnąć niewielkie ilości pokarmu za pomocą kolektora lub laktatora. W przypadku znacznie nasilonego nawału można skorzystać z zimnych okładów po karmieniach. Możesz próbować przystawiać do piersi w różnych pozycjach.

Autorka:

Kaja Kadzińska (@polozna.kaja)

Położna rodzinna i edukatorka ds. laktacji. Prowadzę szkołę rodzenia Moi Mili w Poznaniu. Opiekunka klubu szczęśliwej mamy.