Kiedy dziecko zaczyna siadać? Etapy rozwoju i wsparcie

Siedzenie samodzielnie to bardzo ważna umiejętność na drodze rozwoju waszego malucha w pierwszym roku życia. W tym tekście wyjaśniamy, dlaczego dzieci siadają w różnym czasie, kiedy dziecko siada z podparciem, a kiedy bez i czym różnią się te siady. Przybliżamy także kamienie milowe, które warto znać i obserwować, aby pomóc dziecku w nauce siadania. Oto najważniejsze informacje dotyczące jednej z kluczowych umiejętności waszego bobasa – siadania.

Kiedy dziecko zaczyna siadać?

Dziecko zaczyna siadać około 6. miesiąca życia, ale nie jest to regułą. W tym okresie maluch podejmuje pierwsze próby — stabilny siad bez podparcia opanuje mniej więcej w wieku 9 miesięcy. Jeśli do ukończenia roczku maluch nie siada, wskazana jest konsultacja pediatryczna.

Już te rozbieżności w przywołanych zakresach wieku, w którym dziecko zaczyna siadać, pokazują, jak indywidualną sprawą jest siadanie. To, kiedy wasz maluch zacznie siadać i będzie utrzymywał tę pozycję w pełni samodzielnie, bez podparcia, zależy od kilku czynników. Są to m.in.:

• genetyka
• aktywność fizyczna
• dotychczasowy przebieg rozwoju motorycznego i neurologicznego malucha, zwłaszcza osiąganie tzw. kamieni milowych rozwoju,
• masa ciała,
• terminowość porodu (w przypadku wcześniaków bierzcie pod uwagę wiek korygowany).

Czynniki te omówimy dalej.

O siadaniu mówimy, gdy dziecko bez żadnej pomocy przechodzi od leżenia do siadu bez podparcia i utrzymuje tę pozycję. Sadzanie dziecka i podpieranie mu pleców nie jest wskazane. Powinien to robić wyłącznie lekarz w trakcie badania kontrolnego. Jeśli maluch nie siada, oznacza to, że jego mięśnie nie są na to gotowe. Możecie wesprzeć rozwój siły mięśni brzucha, grzbietów i pleców poprzez zabawę i proste ćwiczenia.

Jeśli niepokoi was to, że maluch jeszcze nie siada albo nie utrzymuje tej postawy dłużej niż kilka minut, może uspokoi was wypowiedź lek. med. Katarzyny Jamruszkiewicz opublikowanej w serwisie Medycyna Praktyczna w odpowiedzi na list zmartwionego rodzica:

Rozwój funkcji siadania rozpoczyna się po urodzeniu, jednak na samodzielne siadanie z pozycji na plecach dziecko ma 10 miesięcy. Pełną równowagę w siadzie prostym dziecko nabywa dopiero w 11.–12. miesiącu. Wcześniej ok. 9. miesiąca dziecko powinno siedzieć samo około 1 minuty. 6-miesięczne dziecko w pozycji siadu powinno dobrze trzymać główkę przy próbach poruszania tułowiem, a w próbie trakcyjnej (podciąganie za rączki do góry) uginać ramiona. Podane przedziały czasowe są tylko orientacyjne, niektóre dzieci potrafią pewne czynności wykonywać wcześniej, inne później i nie musi stanowić to patologii.

Jakie czynniki wpływają na umiejętność siedzenia?

Na umiejętność siedzenia wpływają m.in.: dotychczasowy przebieg rozwoju motorycznego i poznawczego, genetyka, dieta malucha, jego poziom aktywności fizycznej, a także to, czy poród był terminowy. Na niektóre z tych składowych rodzice mają wpływ, na inne nie. Oto, w jaki sposób te czynniki wpływają na rozwój umiejętności siadania:

• Geny determinują rozwój mięśni i kości. Odpowiednia masa mięśniowa oraz siła są niezbędne do osiągnięcia umiejętności samodzielnego siadania. Dzieci, które odziedziczyły korzystne cechy genetyczne, mogą szybciej rozwijać siłę mięśni brzucha i pleców, co jest kluczowe dla stabilności w pozycji siedzącej.
• Dieta malucha ma wieloaspektowy wpływ na to, jak szybko opanuje on siedzenie. Umiejętność ta wymaga odpowiednio rozwiniętych mięśni brzucha, grzbietu oraz karku. To jest ściśle związane z ogólnym stanem zdrowia i odżywienie dziecka. Kluczowe dla rozwoju fizycznego, a więc i dla umiejętności siadania składniki odżywcze, które powinny być dostarczane wraz z pożywieniem, to: białko (budulec mięśni), witaminy z grupy B (decydują o prawidłowym przewodnictwie nerwowym) i minerały, jak choćby żelazo, którego niedobory wiążą się z niższą siłą mięśniową i większą męczliwością. Dieta malucha decyduje też o jego stabilności energetycznej, a ta o chęci do zabawy i podejmowania nowych wyzwań ruchowych. Unikanie niedoborów pokarmowych jest jednym ze sposobów na osiąganie kamieni milowych, w tym siedzenia, we właściwym czasie. Pamiętajcie, że wszelka suplementacja powinna się odbywać pod opieką lekarza.
• Poziom aktywności fizycznej dziecka i ćwiczenia ukierunkowane na naukę siadania. Ruchliwy maluch szybciej rozwinie wystarczającą siłę mięśni i koordynację. Przewracanie się z boku na bok, podnoszenie główki czy zabawy na brzuchu wzmacniają mięśnie karku, brzucha i pleców niezbędne do utrzymania stabilnej pozycji siedzącej.
• Wcześniactwo. Dzieci urodzone przed terminem często osiągają kamienie milowe w rozwoju ruchowym z opóźnieniem. Możliwe skutki wcześniactwa, jak np. asymetria postawy czy nieprawidłowe napięcie mięśniowe, bywają utrudnieniem w nauce siadania. Pomocna bywa wówczas rehabilitacja. Pamiętajcie, że w przypadku oceny poprawności rozwoju wcześniaków stosuje się wiek skorygowany. Należy przyjąć go także do oceny prawidłowości tego, kiedy dziecko siada.

Etapy rozwoju fizycznego prowadzące do samodzielnego siedzenia

Siedzenie jest jedną z umiejętności nabywanych w długim procesie i podstawą do dalszego rozwoju motorycznego. Zanim dziecko usiądzie samodzielnie, pewnie i bez podparcia, konieczne są następujące kamienie milowe rozwoju:

Około 3. miesiąca życia dziecko zaczyna świadomie utrzymywać głowę w pozycji pionowej. Umożliwia to rozwój mięśni szyi i pleców, które są niezbędne do stabilizacji ciała również w siadzie.

Między 4. a 6. rokiem życia niemowlę uczy się obracać z pleców na brzuch i odwrotnie. Te ruchy pomagają w rozwijaniu siły mięśniowej oraz koordynacji.

Między 5. a 6. rokiem życia dziecko zaczyna siadać z podparciem, co oznacza, że potrafi utrzymać pozycję siedzącą, opierając się na rękach lub innych przedmiotach. To umiejętność, która przygotowuje je do samodzielnego siedzenia.

Około 6.–9. miesiąca życia niemowlę zaczyna samodzielnie siadać i utrzymywać tę pozycję bez podparcia. To kluczowy moment, który wskazuje na rozwój stabilności tułowia oraz siły mięśniowej.

Od 9. do 12. miesiąca dziecko doskonali umiejętność siedzenia poprzez zabawę w różnych pozycjach oraz naukę pełzania i raczkowania. Te aktywności wspierają rozwój równowagi i koordynacji, co jest niezbędne do dalszych etapów rozwoju motorycznego, takich jak stanie i chodzenie.

Jak wspierać dziecko w nauce siedzenia?

Aby wspierać rozwój umiejętności siedzenia u dziecka, rodzice mogą zachęcać brzdąca do prostych ćwiczeń i zabawy na brzuchu. Wzmocni to mięśnie pleców i szyi malucha. Ważne jest też, aby umożliwić dziecku testowanie różnych pozycji i ruchów – leżenia na plecach, obracania się, pełzania – w bezpiecznym środowisku. Przydatna będzie tu mata edukacyjna. Modele interaktywne zachęcają malucha do aktywności np. przez wydawanie odgłosów, za którymi dziecko podąża.

Dowiedzcie się, jak wybrać matę edukacyjną dla swojego brzdąca.

Warto obserwować kamienie milowe w rozwoju dziecka. Dzięki temu będziecie wiedzieć, czy maluch jest gotowy na pierwsze próby siadania. Najlepsze ćwiczenia to te, które maluch wykonuje spontanicznie. Obracanie się z boku na bok, podciąganie nóżek, a także wstawanie po upadku to aktywności, które świetnie wzmacniają mięśnie.

Sadzanie dziecka na siłę może przynieść problemy z postawą i równowagą, co opóźni rozwój albo sprawi, że przebiegnie on nieprawidłowo. Wasza cierpliwość jest bardzo ważna i pozwoli maluchowi rozwijać się harmonijnie. Pamiętajcie, że nie ma jednego dobrego momentu na siadanie i wasza pociecha opanuje tę umiejętność we właściwym dla siebie czasie. Najlepsze, co możecie zrobić dla bobasa, który uczy się siadać, to dostarczenie mu niezbędnych składników odżywczych i zachęta do zabawy.

Kiedy warto zgłosić się do lekarza?

Warto zgłosić się do lekarza, jeśli:

• dziecko nie osiąga kamieni milowych rozwoju motorycznego (i innych)
• dziecko do 9. miesiąca życia nie podejmuje prób przechodzenia do pozycji siedzącej
• obserwujecie u malucha zbyt duże lub zbyt małe napięcie mięśniowe
• już rozwinięta umiejętność siadania uwstecznia się albo zanika.